Herinnering 1HET GEBOUW DE ST JAN (LATER DE SCHAKEL)
Het gebouw St. Jan is gebouwd in opdracht van en gefinancierd door de parochie St. Bartholomeus te Zevenbergen. Over de financiering straks meer!
De Schakel (voorheen St Jan)
De bouwsom voor het Casco was fl. 50.000,–.
De aannemer was de firma de Bont uit Nieuwkuijk.
De architect was Ad van Schendel, de oudste zoon van het toenmalige hoofd van de St. Josephschool aan de Markt, Joh. A. van Schendel. De dagelijkse opzichter was Piet Kleemans, vader van de huidige huisarts Dr. Kleemans, die een vriend en studiegenoot was van Ad van Schendel. Het metselwerk is uitgevoerd in het zg. ‘Kropholler systeem’ wat ook gebruikt was bij de bouw van het gemeentehuis in Waalwijk.
Het beeld St. Jan
Het gebouw was noodzakelijk geworden, toen gebleken was, dat het bestaande zg. Bondsgebouw, dat stond naast het oude St. Josephgasthuis, niet meer voldeed aan de eisen des tijds en het was wat men noemt ‘uitgeleefd’.
Mede door de vooruitziende blik van de pastoor Willem van Kessel en ook tengevolge van de bloei van de R.K. Standsorganisaties en de mannelijke katholieken jeugdverenigingen zoals ‘Jonge Werkman’, ‘Jonge Wacht’, ‘Jonge Boerenstand’ etc. was een nieuw en goed ingericht gebouw noodzaak geworden, zeker ook om een beter onderdak te verschaffen aan de R.K. Bibliotheek. Gezien de kosten die de bouw met zich meebracht, ging van Kessel nogal eens ‘buurten’ bij de familie Voeten aan de Noordhaven. Deze vier ongehuwden t.w. Janus, Goof, Frans en vooral Jaantje hadden al meerdere malen blijk gegeven veel werk voor de kerk en alles wat daarmee samenhing, over te hebben.
Nadat van Kessel verschillende malen de stichting van een nieuw gebouw ter sprake had gebracht, vroeg Jaantje hoeveel geld er eigenlijk nodig was om het gebouw te plaatsen,waarop van Kessel als antwoord gaf: ‘Ongeveer fl. 50.000,–‘.
Hij wist dat er een begroting was gemaakt die in de richting van dat bedrag zat.
Het klinkt misschien een beetje raar dat er met ‘Jaantje’ onderhandeld werd en niet met de 3 broers, doch Jaantje was de baas over de centen die ze overigens met hun vieren verdienden op de boerderij en in de bakkerij aan de Noordhaven.
Als de broers de kans kregen, pleegden ze nog wel eens te diep in het glaasje te kijken tot irritatie van Jaantje. Vandaar dat zij van lieverlede het beheer van de centen naar zich had toegetrokken.
Met bovenstaande waren we even terzijde!
Intussen was het leuk ook dit even te weten.
Toen Jaantje het bedrag had vernomen zei ze: ‘Stuur dan op een avond als het donker is de koster maar eens met de auto langs, dan zoek ik wel wat bijelkaar’!
Zo gezegd, zo gedaan, en zo toog ondergetekende op een avond met de oude T-Ford naar de Noordhaven. In blikken en dozen had mw. Voeten een partij obligaties, effecten, aandelen enz. klaargezet. Met de kattebak van de voiture volgeladen is schrijver dezes toen naar de kerk gereden en heeft alles in de kluis gedeponeerd. De stukken zijn later ‘verzilverd’ en van dat geld kon het kasko van de St. Jan gebouwd worden.
De inventaris is voor het grootste deel gemaakt door meubelfabriek ‘Het Hert’ (gebr. Zom) en deze is rechtstreeks uit de parochiekas betaald.
Op 14 november 1934 is het gebouw in gebruik genomen en ingewijd door Mgr. A.F. Diepen, bisschop van Den Bosch, waaronder Zevenbergen toen nog resorteerde.
Bij die gelegenheid voerde de toneelclub St. Genesius het toneelstuk ‘De hond van de straat’ op, met in de hoofdrol Koos Donkers en geregisseerd door ‘mesjeu’ Willem Tielen.
Het gebouw heeft jarenlang nuttig gefungeerd ten dienste van de mannelijke R.K. Standsorganisaties en de mannelijke R.K. jeugd van de parochie. De moderne toneelzaal is in lengte van jaren het middelpunt geweest op het gebied van allerlei soort culturele evenementen voor welhaast geheel West-Brabant, onder auspiciën van ‘Kunstkring de Schakel’.
Later toen de financiële lasten voor de kerk te zwaar werden, is het gebouw overgedragen aan een stichting en heeft het allerlei andere bestemmingen gekregen.
Zevenbergen, maart 1993
Kobie Schouwenaars (Red.:summier bewerkt: o.a foto’s toegevoegd)
Als aanvulling op bovenstaand dient nog te worden vermeld, dat vanaf het begin tot aan het eind van de oorlog 1940-1944 het gebouw St. Jan in beslag is genomen (zgn. gevorderd) door de Duitse Wehrmacht, die vrij regelmatig het gebouw bevolkte met ± 70 militairen. De kelder werd gebruikt als gevangenis! Het gebouw werd totaal uitgeleefd en met veel schade in november 1944 achtergelaten. De toneelzaal heeft vanaf die tijd tot eind juli 1945 als noodkerk gefungeerd.
De Bartholomeuskerk was toen weer zodanig gerestaureerd dat daar de zondagsdiensten konden plaatsvinden.
Omdat er daarna nog veel moest gebeuren aan de kerk, werden op de werkdagen de diensten nog geruime tijd in het gebouw St. Jan gehouden.
Kobie Schouwenaars
AAN ST. JAN DEN APOSTEL MEI 1935
Zoals vroeger vaak gebruikelijk was werd bij de bouw van een huis of andere gebouwen een zgn. ‘Eerste Steen’ gelegd. Dit gebeurde indertijd ook bij de bouw van het parochiehuis ‘St. Jan’ aan de Doelstraat. Het was een gebouw dat voor die tijd voldeed aan de zgn. ‘eisen des tijds’, dat dienst moest doen als verenigingsgebouw voor de mannelijke katholieken stand organisaties en de mannelijke katholieke jeugdverenigingen.
Het oude zogeheten bondsgebouw, tussen het St. Josephgasthuis en de St. Annaschool in, was versleten, te klein en uitgeleefd, het voldeed op geen stukken na aan de eisen die gesteld werden. De St. Jan werd een gebouw in opdracht van het toenmalige Kerkbestuur en was zeer uniek ingericht voor die tijd.
Vooral ook de grote bovenaal die dienst ging doen als toneel- en filmzaal, mocht er zijn en trok veel belangstelling, gezien de goede inrichting, geluidsweergave enz.
Het bedrag voor de ‘ruw bouw’ was overigens een geschenk van een parochiane, die goed in de ‘slappe was’ zat en het bovendien ook nog wilde geven!
In de voorgevel werd inmiddels een korte plechtigheid de ‘eerste steen’ gelegd door pastoor Willem van Kessel die de grote stuwende kracht achter het geheel was geweest en aan hem dus de eer!
Mgr. Arnold van Diepen, bisschop van Den Bosch, wijdde later het gebouw in en toe aan St. Jan. bij het verbouwen van de ingang, jaren later, kwam tengevolge van slordigheid en argeloosheid van de werklui, de steen tussen een berg puin terecht en met hulp van vader, heb ik toen deze, toch wel unieke steen, uit de puinhoop gegraven en thuis opgeborgen. Met het opruimen van andere spullen, kreeg ik dezer dagen de steen weer in handen en vond het wel aardig en zinvol om hem te schenken aan de Heemkundige Kring ‘Willem van Strijen’, omdat hij daar goed bewaard is en door velen gezien kan worden. Temeer deze geste omdat er nu stemmen op gaan om het gebouw dat tegenwoordig de Schakel (1999) heet, te gaan afbreken wat ik en met mij velen, zeer velen, heel erg jammer zouden vinden en waartegen maar niet genoeg geprotesteerd kan worden!!
Kobie Schouwenaars
Zevenbergen, februari 1999
